Woensdag 29 nov. 2017.

Le Moulin du Got

De eerste dag hadden we het al gezien, een foldertje van deze watermolen en hadden dit maar uitgezocht te bezoeken als het eens geen mooi weer zou zijn, dat is vandaag dus! Om een uur of drie begint er een rondleiding en konden we het wel erg rustig aan doen met de tijd ervoor.
De molen ligt nabij het stadje St. Léonard-de-Noblat, hier een dertig kilometer vandaan en ja, ook dit stadje is ontstaan uit zo een middeleeuws dorp.
De Moulin du Got stamt uit 1522 en is een watermolen. Hier maakte men , op ambachtelijke wijze, papier van vodden. Linnen, katoen en hennep werden een paar weken in het water gelegd, vervolgens werd alles met grote houten hamers tot pulp geslagen, weer vermengd met water, zodat de op dikke behangerslijm lijkende slurrie met een fijnmazige draadzeef op geschept kan worden.
Met gebruik van diverse vormen en raamwerken, kunnen er zelfs enveloppen in geschept papier worden gemaakt.
Het water laat men uitlekken, de zeef wordt omgekeerd op een doek gelegd en verwijderd. Op de doek blijft een blad van natte papierpap achter. Vervolgens wordt er weer een doek (feuille of blad) overheen gelegd voor een volgend opgeschept blad. Als men een 200 bladen heeft gestapeld, wordt de gehele stapel onder een pers geschoven, waarmee het laatste water er uit gehaald wordt.
Dan worden de vellen papier op de droogzolder aan een waslijnachtig systeem gehangen en in drie tot vijf dagen aan de lucht gedroogd.
Omdat er steeds minder (geschikte) vodden beschikbaar waren, maakte men, uiteindelijk, papier op basis van stro. Dat was wel erg voorhanden in het akkerbouw gebied van de Limousin regio.
Grappig is het feit, dat met de komst van de spijkerbroek, de tactiek moest worden gewijzigd, de spijkerbroeken moeten uit elkaar worden gehaald (dus rits, knopen, klinknagels bij de zakken worden verwijderd)
Vervolgens moet de overgebleven stof in stukjes worden gesneden om deze onder een molensteen te laten vermalen tot een soort indigo blauwe poeder.
Dat weer gemengd met water, geeft een blauw gekleurd (dik) papier, eerde aan te merken als karton.
Tot aan het einde van het economische leven van deze molen in 1954, maakte men karton, dat werd gebruikt in de bekende ouderwetse reiskoffers, dames handtassen en zelfs hoofden van speel poppen. Na sluiting raakt de molen in verval, net zoals alle andere molens in de Limousin.
In 1997 wordt er met restauratie begonnen en in 2008 is de opening van de werkplaats, met op de eerste verdieping een ruimte voor museum doeleinden en wissel tentoonstellingen.
Ook heel doordacht, is het onderbrengen van een echt werkende drukkerij in het oude woongedeelte van de molen eigenaar.
Daar staan oude typografische drukpersen van Stanhope en Heidelberg, een Linotype (letterzet machine) van het merk Menta en natuurlijk eindeloze lades met letterbakken vol met alle soorten lettertypes en in alle groottes van die tijd.
Tegenwoordig kun je al niet goed een keuze maken uit alle letter fonts die als standaard in de computer zitten.
Men kan er ook nog drukwerk bestellen, dat met de hand gezet, op geschept papier (al dan niet met watermerk) gedrukt kan worden. Dat voor als je eens wat anders dan een Bruna kaart wil…..
Voorheen moesten alle letters uit de letterbak gepakt worden, op regel gezet (en geklemd) om als spiegelbeeldige tekst regel in een raamwerk gezet te worden. Je zult maar zo een raamwerk met letters en al uit je handen laten vallen…..zo bij elkaar is het heus wel een gewicht.
Het meest boeiend was de zet machine, zo vernuftig in elkaar gezet, bijna als een mechanische computer. Uitgevonden door de horlogemaker Ottmar Mergenthaler, in Duitsland geboren en later naar de USA geëmigreerd, octrooi verkregen op 12 mei 1885 !!!!
Wat knap, dat men toen al met de mechaniek en heel veel fijn metaal bewerking de onderdelen zodanig heeft samen gebouwd, dat met via een toetsenbord, de regels (in spiegelbeeld) voor een tekst kon laten zetten, om er vervolgens, in diezelfde machine een metalen afdruk van de tekst van te krijgen.
Deze metalen strips werden dan in volgorde in een raamframe samengesteld (de opmaak van de pagina), die gaat uiteindelijk naar de drukpers.
De gebruikte letter tekens gaan weer terug naar hun eigen plaats in de rekken van de Linotype, allemaal weer gereed voor een volgend stuk tekst. Elke letter heeft zijn via een sleutel, zijn eigen “code” om weer in het rek terug te kunnen keren. Zelfs de tussenruimte van woorden kan op deze machine geregeld worden.
In heel Frankrijk zijn er nog zes van die Linotypes publiekelijk te bezichtigen, we zijn dus zeer blij deze machine aan het werk te hebben gezien.
Met papier kun je van alles maken en in de museumwinkel ligt er dan ook alles wat er mee te maken heeft, tot aan kalligrafische pennen (alle soorten kroontjes en redis pennen met penhouder en inkt) toe.
Papier hier zullen we maar zeggen. Vorig jaar hebben we dit soort handel al eens eerder gezien, maar in de expositie ruimte viel ons oog op een collectie papieren robes, geïnspireerd op de mode van verleden tijdperken. Er stonden daar gala jurken, in rococo-, in oosterse stijl en zelfs in Madonna stijl.
Zelfs een bruidsjurk voor de vrienden prijs van slechts € 9,800 (te geef zou je zeggen) is voor een dag te dragen, geen open vuur, geen roken en vooral geen regen, papier hier (en daar)
Kortom, het was weer een echte eyeopener om de andere kant van het papier te zien.